Jeta në kasollen e derrave ku flinin përtokë, pasi i larguan nga Tepelena, për ta vazhduar internimin në Savër të Lushnjës. Barra e jashtëzakonshme që mbajti nëna Prendë për të rritur e vetme, mes sulmeve dhe vështirësive, vajzat e saj. Keqtrajtimet, frika, uria që i shoqëruan jo vetëm në internim, por edhe kur u kthyen në vendin e tyre. Kujto.al sjell pjesën e dytë të letrës që Leze Ndrejaj Koçeku i ka dërguar Fatbardha Saraçi Mulletit, me të cilën autorja ka hapur librin “Dhimbje 5”.
Ja çfarë shkruan në këtë letër Leze Ndrejaj…
"...Në fund na nxorën nga kampi famëkeq e shfarosës i Tepelenës dhe na nisën me kamiona, në drejtim të Lushnjës. Na ulën në Savër, na vendosën në një kasolle kashte, që më parë kishte shërbyer për derrat e fermës. Na futën në këtë kasolle tridhjetë gra e fëmijë, pesë gra ishin nga Tropoja, të tjerat nga Dukagjini, Malësia e Madhe, të tjerat nga jugu i Atdheut tonë. Nuk kishim ku të flinim, nënat tona na mbanin në prehër të mbështetura për kasolle. Nëna jonë, Prenda u mbështet në derën e kasollës që të mos na hynte njëri brenda për të na trembur. Në këtë mënyrë mbyllëm derën. Në orën dymbëdhjetë të natës na erdhi kapiten Selfo, i ra derës.
"Kush është?"- pyeti nëna Prendë.
"Jemi policia".
Katër burra qendronin tek dera. Nëna mbylli derën. Dëgjohet zëri i kapterit:-" Hape derën, se të piu e zeza. Dua që këta katër burra të futën në kasollen tuaj, se nuk kam ku t'i çoj”. Nëna përgjigjet: - "Jemi gra e fëmijë, a ke turp, a ke familje në shtëpinë tënde"?! Ajo shkoi tek Drejtoria dhe i tregoi për veprimin e kapter Selfos dhe i tha: -"A keni gjak shqiptari?!".
Në kasolle flinim përtokë, nuk kishim as vende për nevojat tona. O Zot më mirë të na kishin vrarë, se sa të vuanim tërë jetën. Nënat kanë vuajtur shumë, vuajtje të pafund.
Nënën Prendë e trajtonin shumë keq, sepse burrin e saj e quanin të rrezikshëm për shtetin komunist. Nënën e kanë futur në kënetën e Tërbufit, në ujë deri në bel, për të mbjellë oriz. E hëngri miu i keq, i doli shumë gjak, e nisën për në spital kur ishte në gradën e fundit. Një javë, ne, dy vajzat e vogla nuk dinim ku e kishim nënën, nuk e dinim a është gjallë !! Gjithë ditën vetëm qanim, vajtonim pa pushim... Nuk kishim asgjë për t’u ushqyer. Qëndronim të mbuluara me batanijen, që na e kishte sjellë nandaja kur ishim në kampin e Tepelenës. Kur erdhi nana nga spitali na gjeti të uritura, nuk kishim forcë as me folë, gati po vdisnim.
Në Nikaj-Mertur kishte mbërritur lajmi tek Nana Daja që vajzën e ka të shtruar në spital. Udhëton gjyshja e jonë e dashur dhe erdhi të na takonte. Solli një dhi me kec. Nuk kishim enë për të vluar qumështin, ia kërkuam një zonje të moshuar. Qumështin e ndanim me bashkëvuajtëset. Kapter Selfoja nuk lejoi të mbanim dhinë. Lutjet tona nuk e thyen zemrën e kapterit. E shitëm dhinë. Vuajtje të pafund. Më mirë të na kishin vrarë, se sa na vranë në çdo moment, në çdo ditë, gjithë jetën.
Nënës i dhanë vetëm një javë pushim. E urdhëruan të dilte në punë, duhej të pastronte të gjithë puset e Lushnjës, që ishin të thellë me tre pashë shkallë. Pesëdhjetë kova me mbeturina nxirrte nga një pus, i dilnin dhe gjarpërinj. Ne, vajzat e vogla qëndronim në kasolle, vetëm qanim, kishim frikë se po na mbytnin nënën. Polici vinte në kasolle na rrihte, na godiste me grushta në fytyrë, na hidhte për tokë. Kur erdh nga puna nëna i tha policit: - "A ke fëmijë ti !? A ke zemër njeriu?!". Ajo vazhdoi: - "Këta fëmijë, d.m.th. dy vajzat e vogla nuk kanë asnjë njeri që t'i shoqërojë, t'i ndihmojë, t'i bijë mbrapa, vetëm unë jam nëna e tyre, janë zemra, shpirti im, e ardhmja ime".
Këto ishin trajtimet që na u bënë kur na sollën në Myzeqe, pasi kishim provuar kampin shfarosës të Tepelenës.
Historia e ferrit vazhdon: “Në vitin 1957, sapo ishim liruar, një kushërirë e babait që jetonte në Shkodër, Katrina jetonte në shtëpinë e saj tek Arra e Madhe. Ishte rrobaqepëse. Më mori në shtëpinë e saj. Sapo kisha mbushur të nëntë vitet e jetës sime. Më qepi një fustan të bukur me dy zemra të bardha dhe më bëri një fotografi. Kjo ishte fotografia e dytë e jetës sime, të parën e patëm bërë (kur na hoqën nga kampi i Tepelenës) në internim në Myzeqe. Më regjistroi edhe në shkollë. Sa u gëzova se do jetoja në këtë familje që më donin. Ky gëzim zgjati vetëm një javë. Pas një jave zonjën Katrina e thirrën në kryesinë e lagjes dhe e detyruan që të mos më mbante në shtëpinë e saj. E kërcënuan se do ia hiqnin djalin nga puna. Ishte nëna e profesorit të nderuar Zef Pjetër Deda. U largova nga Shkodra. U bashkova me nënën time të dashur te muri i shtëpisë që e kishin shembur. Vitet kaluan dhe unë u rrita.
Më thotë nëna: -“Duhet të martohesh, se nëna nuk jeton përgjithmonë dhe mbetesh e vetme, pa familje dhe nuk dëshiroj ta humbësh jetën, sepse ke vuajtur shumë. Duhet të formosh familjen tënde, që është gjëja më e çmuar në jetë”.
U fejova ose më mirë me fejuan, dhe gjithmonë vajtoja, qaja e qaja, lotët nuk kishin mbarim. Gjithmonë mendoja si do ta lë nënën vetëm. U caktua dita e martesës. Mendoja për vetminë e nënës sime, ndërsa babai ishte i tretur, d.m.th. larg atdheut, nuk dihej ku ishte, si jetonte a jetonte?! Si me t’u ndarë zemra përgjysmë, me u nda nga nëna që më ka rritur me shumë mundime, që provoi burg e internim.
U bëra nuse, erdhën dasmorët e më morën. Por ndodhi çudia, dasmorët u larguan nga oborri i shtëpisë, sapo morën vesh që nusja është e persekutuar. Flisja me vete: -“O Zot, ki mëshirë për ne, se nuk po na don asnjëri!”. U rritëm në Tepelenë, në internim për gazep, e kishim plagën të hapur. Biografia jonë na ishte shkruar që në moshën fëminore, ishim të padenja për shoqërinë socialiste. E prishën dasmën. Në mbledhje burri im u tha: “Po e ndaj nusen, sepse nuk dua të ndahem prej shoqërisë. Ju kam pyetur kur doja të fejohesha dhe më thatë: “merreni”, ndërsa tani më prishët dasmën”. Mbledhja vazhdoi deri në orën 12.00 të natës. U vendos që komunistët dhe familjarët e tyre nuk duhet të merrnin pjesë në dasmë, nuk duhet të bashkohen me të prekur politikë.
Dasma u kthye në vaj, sepse të afërmit e tyre nuk morën pjesë. Nuk e kam parë veten më ngushtë. Mendoja dhe i thoja vetes:- “Ky është një tmerr. Zot si kemi jetuar, nuk na ka dashur njeri, kishin frikë të na afroheshin. Me buzë në vaj tërë jetën. Nuk na përkrahu njeri. Ç’ishte kjo luftë klasore, kjo luftë e tmerrshme, në kohë paqeje, nuk na u nda për afro pesë dekada, na cilësuan me epitetin të prekur, d.m.th. të sëmurë, të pashëruar, të rrezikshëm si sëmundja ngjitëse e tuberkulozit?
Shteti shqiptar që po ndërtonte shoqërinë socialiste d.m.th. po formonte “Njeriun e ri”, bëri të vuajnë të pafajshmit dhe na shkatërruan jetën. Lufta e klasës vazhdoi edhe te fëmijët e mi. Ishin nxënës të shkëlqyer, me të gjitha notat dhjeta. Nuk i lejuan të vazhdonin studimet e larta. Fëmijët e mi. Marija, një nxënëse e shkëlqyer në shkollëne mesme Breg Lumi-Dukagjin. Po kështu dhe vajza Shaqe. Vajzës së tretë Drane iu dha leja nga Breg Lumi për të vazhduar Institutin Bujqësor, dega ekonomi në Tiranë. Ishte një studente e shkëlqyer. E përjashtuan sepse ishte familje e prekur. Po kështu edhe dy djemtë Niko e Prelë nuk e patën të drejtën për studime të larta.
Vazhdonte refreni komunist: “Keni gjyshin kundër Enver Hoxhës”. Si mund të ndodhë kjo?! Kur nëna e tyre nuk e ka njohur babain e saj, sepse ai kur u largua nga atdheu, e ka lënë atë një vogëlushe dyvjeçare. Si ishte e mundur që ajo të jetë fajtore që e ndoqi lufta klasore gjithë jetën d.m.th. fëmijët ia panë sherrin, vuajtën sepse nëna e tyre ishte me biografi të keqe.
Kalon, e mira harrohet, e keqja nuk harrohet. Për këtë tragjedi të pameritueme edhe pas vitit 1990 nuk u përgjigj shteti për asnjë send. Për çfarë drejtësie shqiptare të flasësh?!